Η ΓΕΙΤΟΝΙΑ ΜΑΣ

Τα κακοφορμισμένα graffiti και τα λογής - λογής συνθήματα και μουτζούρες κάτω απ' τ' άψυχα μπαλκόνια κρύβουν με την ασχήμια τους τη βρωμιά των τοίχων, που η κατάρα της αντιπαροχής τα ‘στησε δίπλα - δίπλα ν' ασφυκτιούν για μια σπιθαμή φως ήλιου. Οι απλωμένες στο έλεος του καυσαέριου μπουγάδες μοιάζουν με θλιβερές παντιέρες μιας επανάστασης που δεν έγινε ποτέ, αδιάψευστοι μάρτυρες μιας ζωής που ξενιτεύτηκε να συναντήσει το αύριο στις γειτονιές ενός κόσμου που έχει χάσει το παρόν του. Οι ανακαινισμένοι σταθμοί μια παραφωνία σ' αυτές τις γειτονιές που περισσεύει πια η ασχήμια κι η εγκατάλειψη. Πλατεία Αττικής, Σεπόλια, Θυμαράκια, Αριστοτέλους, Άγιος Παντελεήμονας, Κάτω Πατήσια.
Σ' αυτές τις γειτονιές που άφησαν τη σκόνη τους οι ρόδες του παιδικού μου ποδήλατου και ξεσηκώνονταν -κάπου εκεί γύρω στα τέλη της δεκαετίας του '60- απ' τις φωνές μας όταν παίζαμε ποδόσφαιρο στα τελευταία άχτιστα οικόπεδα ή ακόμα και στη μέση κάποιων δρόμων. Τότε «επί Δημαρχίας Ρίτσου», που έγιναν άσφαλτος οι τελευταίοι χωματόδρομοι και ήταν γεγονός τα εγκαίνια ενός σιντριβανιού στην πλατεία. Τότε που η «ΕΒΓΑ» ήταν πραγματικά «της γειτονιάς», ο φούρνος έβγαζε ακόμα ημίλευκο ψωμί, το ψιλικατζίδικο είχε ακόμα καραμέλες «φιλάκια», ο μπακάλης είχε ακόμα χύμα λάδι και ζάχαρη και τα βερεσέδια του τα ‘γραφε σε τεφτέρι κι όχι στον ΤΕΙΡΕΣΙΑ.
Από κάπου αλλού ήρθαμε τότε κι εμείς -ποιος δεν έχει ακούσει για τις «εκτός σχεδίου» περιοχές; - αναζητώντας μια καλύτερη τύχη. Μαζί με μας και χιλιάδες, εκατομμύρια άλλοι. Άλλος για δουλειά, άλλος για σπουδές, άλλος για να'ναι κοντά στα παιδιά του, άλλος για να μη μείνει μόνος πίσω. Ο καθένας είχε τους λόγους του κι όλοι τακτοποιήθηκαν ανάλογα με το βαλάντιο και τις δυνατότητές τους. Η -λίγο πιο πέρα απ' την Ομόνοια και το Σύνταγμα- Αθήνα πήρε αμετάκλητα το δρόμο της. Άνοιξαν μαγαζιά, γραφεία, καφενεία, φροντιστήρια ξένων γλωσσών, κινηματογράφοι, οίκοι ανοχής. Ιδρύθηκαν σχολεία, εκκλησίες, σύλλογοι. Οι γειτονιές κρατούσαν ακόμα κάτι από το άρωμα των περασμένων χρόνων. Οι ένοικοι των πολυκατοικιών γνωρίζονταν μεταξύ τους, γνώριζαν και τους γείτονες απέναντι και δίπλα, καλημέριζαν και τον μανάβη, τον μπακάλη, τον φούρναρη. Πήγαιναν σε γιορτές, σε μνημόσυνα. Ήξεραν τα στραβοπατήματα και τα τσιλιμπουρδίσματα του ενός και του άλλου. Έβγαιναν στις πλατείες.
Από τότε κύλησε πολύ νερό στ' αυλάκι. Ήρθαν τα πολιτικά κόμματα στη διακυβέρνηση του τόπου, ήρθε η ΕΟΚ -και ΝΑΤΟ το ίδιο συνδικάτο, ήρθαν οι ταμπλόιντ εφημερίδες, ήρθε η «Αλλαγή», ήρθε το Πανευρωπαϊκό στο μπάσκετ, ήρθε ο Ντέταρι, ήρθε η κυβέρνηση Τζανετάκη, ήρθε η ιδιωτική τηλεόραση, ήρθαν οι Αλβανοί, ήρθαν τα ΙΕΚ, ήρθε το ευρώ, ήρθε η Ολυμπιάδα, ήρθε... ήρθε... Μα, πιο πολύ ήρθε χρήμα στην αγορά, χρήμα που με τον καιρό έγινε κι αυτό από χάρτινο πλαστικό κι από πλαστικό άυλο.
Οι παλιές γειτονιές πάλιωσαν για τα καλά. Θάφτηκαν κάτω από κάδους σκουπιδιών, εξαφανίστηκαν πίσω από τα διπλοπαρκαρισμένα αυτοκίνητα, εγκαταλείφτηκαν ατάκτως -και μαζί κι αυτοί που ακόμα ζουν εκεί- στη σκληρή και αδυσώπητη μοίρα τους: «Δημότες Αθηναίων». Έτσι, οι παλιοί γείτονες απόχτησαν με κάποιο δάνειο ή με τις οικονομίες τους κάποιο σπίτι στα βόρεια ή στα νότια -για τα δυτικά δεν το συζητάμε. Οι συμμαθητές διαλύθηκαν ησύχως στα προαύλια των ιδιωτικών σχολείων. Οι παρέες χάθηκαν και τα στέκια άλλαξαν θαμώνες, συνήθειες, «προσωπικό». Οι γκαρσονιέρες της Κυψέλης, της Βάθη, της Αχαρνών και των γύρω περιοχών έγιναν χρόνο με το χρόνο αποθήκες ψυχών κάθε χρώματος, θρησκεύματος και εθνικότητας. Οι πλατείες γέμισαν με φωνές άγνωστες, με γλώσσες ακατανόητες, με πραμάτειες λογής - λογής από διακοσμητικά μέχρι παπούτσια, τσάντες και ρούχα. Τα μαγαζιά άλλαξαν χέρια. Οι Κινέζοι έδειξαν το δρόμο που οι Αλβανοί είχαν ανοίξει...
Οι νέες γειτονιές δεν είναι λιγότερο ανθρώπινες επειδή είναι πολύχρωμες, θορυβώδεις, πολυπολιτισμικές. Οι νέοι γείτονες δεν κάνουν λιγότερα όνειρα επειδή ζουν καταπιεσμένα. Δεν ερωτεύονται λιγότερο επειδή δουλεύουν από το πρωί ως το βράδυ. Δεν αγωνιούν πιο λίγο να μεγαλώσουν και να μορφώσουν τα παιδιά τους. Δεν έχουν μικρότερη ανάγκη να νοιώσουν ασφαλείς. Δεν έχουν διαφορετικά δικαιώματα από τους ιθαγενείς -βλέπε έχω ιθαγένεια ελληνική- αυτού του τόπου. Έχουν ασφαλώς άλλους κώδικες επικοινωνίας. Έχουν σίγουρα άλλες συμπεριφορές, ιδέες, αντιλήψεις. Έχουν στους ώμους το βάρος μιας κακής τύχης, μιας άδικης σύμπτωσης, μιας σκληρής μοίρας.
Ναι, το ξέρω. Μιλώ με τη σιγουριά ενός βολεμένου. Κάποιου που βλέπει περαστικός τα απλωμένα στα στενάχωρα μπαλκόνια της παιδικής του γειτονιάς. Κάποιου που προσπερνά τα παιδάκια των μεταναστών που παίζουν μπάλα στον πεζόδρομο πριν χωθεί βιαστικά στην πολυκατοικία που μένουν οι γονείς του. Κάποιου που ξινίζει μερικές φορές τα μούτρα από τις παράξενες μυρωδιές που έρχονται απ' το υπόγειο. Κάποιου που νομίζει πως ο κόσμος μπορεί ν' αλλάξει μόνο από τις κραυγές στα παράθυρα της τηλεόρασης. Κάποιου που νομίζει πως θα κάνει τον κόσμο καλύτερο αν πάρει το νόμο στα χέρια του. Κάποιου που θυμάται να διεκδικήσει απ' το «κράτος» και την «πολιτεία» μόνο όταν του παίρνει το σπίτι το ρέμα ή όταν καλείται να πληρώσει τους φόρους του. Κάποιου που δεν θυμάται πως περίμενε τα Χριστούγεννα το δωράκι του θείου Γιώργου απ' το ‘Αιμπεκ της Γερμανίας. Κάποιου που έχει ξεχάσει τα γεμάτα νοσταλγία γράμματα της ξαδέρφης του της Στελλίτσας -χρόνια σου πολλά καλή μου- από την ξενιτιά. Κάποιου που έμαθε να βλέπει τη ζωή μέσα από τα γυαλιά της υπεροψίας, της ιδιοτέλειας και του συμφέροντός του. Κάποιου που η αμάθεια τον κάνει να φέρνει τους «ξένους» στα μέτρα του για να μπορεί και να τους βάλει απέναντί του. Κάποιου που συμμετέχει στην παγκόσμια γειτονιά με το θράσος από την άγνοια της ευθύνης του, των υποχρεώσεών του, του χρέους του.
Η παλιά μας γειτονιά έχει αλλάξει. Κάποιοι έχουν ευθύνη και μπορούν να την κάνουν καλύτερη, μα πρώτος απ' όλους εγώ.